Zwojszczyk Stanisław, ps. „Wisła”

ur. 16 IX 1894 w m. Tomaszów Mazowiecki. Praktykant tkacki.

Pod koniec 1911 wstąpił do drużyny skautowej w Tomaszowie, która następnie przekształciła się w drużynę strzelecką (PDS). Od 1912 należał też do Drużyn Bartoszowych. 1 X 1914 wstąpił do LP, służył w IV baonie 1.p LP, który po 18 XII 1914 znalazł się w składzie 5. pp I Brygady LP. Jako szer. a później sekcyjny (od 18 XI 1915) uczestniczył we wszystkich kampaniach I Brygady. 29 IV 1917 był wymieniony w spisie podoficerów i żołnierzy 5. pp LP dla Komendy LP. Był wówczas przydzielony do 3. komp.I baonu 5. pp LP.Po wycofaniu LP z frontu X 1916) ukończył szkołę podoficerską w Ostrowi Mazowieckiej. Po odmowie przysięgi internowany 18 VII 1917 w Szczypiornie oraz Łomży (16 XII 1917 - 8 III 1918). Po zwolnieniu czynny w POW na terenie Tomaszowa Mazowieckiego. Od XI 1918 w WP służył jako kpr. w 28.pp. Po ukończeniu Szkoły Podoficerskiej w Łodzi (11 XII 1918 - 23 I 1919) awansowany na plut. w końcu I 1919 odszedł na front z III baonem 28.pp. Ranny 7 III 1919 pod Gródkiem Jagiellońskim, po wyleczeniu przeniesiony 15 V 1919 na własną prośbę do 1.pp Leg. i przydzielony do plutonu szturmowego III baonu. Sierż. od 1 VI 1919. Walczył o Dynaburg, gdzie doznał ciężkich odmrożeń i od 31 I 1920 przebywał w tamtejszym szpitalu. Do pułku powrócił 1 V 1920 i jako dowódca plutonu wziął udział w Wyprawie Kijowskiej. Wyróżnił się w walkach odwrotowych i 30 IX 1920 za okazane męstwo został mianowany ppor.piechoty przez dowódcę 2 Armii (nominacja zatwierdzona dekretem Naczelnego Wodza z 22 III 1921). Po zakończeniu wojny 22 III 1921 odkomenderowany z pułku do Szkoły Podchorążych Piechoty w Bydgoszczy, gdzie ukończył kurs oficerski i jednocześnie uzupełnił wykształcenie ogólne. Po ukończeniu szkoły powrócił 2 V 1922 do 1.pp Leg. Awansowany w 1923 na por, ostatecznie zweryfikowany jako por. piech. ze starszeństwem z 1 VI 1920, służył w pułku jako dowódca plutonu i tymczasowy dowódca kompanii, a od II 1928 – jako dowódca kompanii. Po awansie do stopnia kpt. (1 I 1929) został adiutantem baonu. 23 VIII 1929 przeniesiony do Korpusu Kadetów Nr 3 w Rawiczu, pełnił najpierw funkcję instruktora a od 30 VIII 1930 – dowódcy komp. szkolnej. 20 III 1932 przeszedł do służby w Korpusie Ochrony Pogranicza, początkowo w baonie KOP „Ostróg” jako oficer materiałowy, potem od 16 XI 1932 był komendantem powiatowym PW i WF przy baonie KOP „Dederkały”, a od 9 V 1935 służył w baonie KOP „Kleck”. Po ukończeniu kursu w Centrum Wyszkolenia Piechoty (VIII - XI 1936) powrócił do tego baonu na stanowisko dowódcy kompanii odwodowej. W 1937 przeniesiony do korpusu oficerów administracji. Podczas mobilizacji 1939 roku objął dowództwo odtworzonego baonu KOP „Kleck”. Po wkroczeniu Armii Czerwonej na czele baonu prowadził działania opóźniające, wpierw samodzielnie, a od 18 IX 1939 w składzie pułku KOP „Snów”. Później wszedł do grupy KOP gen. Wilhelma Orlika-Rückemanna i wraz z nią wycofywał się w kierunku zgrupowania SGO „Polesie”. Uczestniczył w zwycięskiej bitwie z Armią Czerwoną pod Szackiem (27-28 IX) i przeprawie przez Bug oraz w ostatniej walce grupy pod Wytycznem (1 X 1939). Po rozwiązaniu Grupy i wykonywaniu rozkazu przebijania się mniejszymi oddziałami, dostał się do niewoli. Osadzony w obozie w Kozielsku, zamordowany w Katyniu (1940). Odznaczony VM 5 klasy, KN, KW 4x oraz srebrnym KZ.

Źródła:

  • CAW I.120.1.69;
  • Spis alfabetyczny I baonu 2.(5.) pp. I Brygady LP, rkps., (oferowany w: Lamus Antykwariaty Warszawskie, XXXVII Aukcja, 7 XII 2013, poz.181);
  • Materiały Muzeum Katyńskiego w Warszawie.

Autorzy:

Janusz Cisek, Ewa Kozłowska, Łukasz Wieczorek
Słownik Legionistów Polskich 1914-1918

Tagi

  Pobierz

  Powróć

Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu mechanizmu cookie w Twojej przeglądarce.

Więcej informacji