Świtalski Kazimierz

ur. 4 III 1886 w Sanoku, s. Albina, urzędnika, powstańca 1863, i Antoniny Marii. Nauczyciel gimnazjum.

W 1904 uzyskał maturę w Gimnazjum w Sanoku, po czym podjął studia polonistyczne na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. Należał do socjalizującego "Promienia" i "Życia" a także do ZWC i ZS (od 8 X 1912). Po studiach rozpoczął pracę jako nauczyciel. W okresie mobilizacji strzeleckiej we Lwowie był adiutantem Komendanta ZS we Lwowie M.Kukiela (4 - 30 VIII 1914). Po przybyciu do Krakowa został przydzielony jako adiutant do Komendy Placu LP w tym mieście (1 IX - 15 X 1914) a następnie wyznaczony Komendantem Placu LP. 4 XI 1914 mianowany ppor.piech. (XI ranga, rozporządzenie NKA nr 1532 z 4 XI 1914, (6808/2). Po ewakuacji Krakowa w pierwszej dekadzie XI tego roku, pełnił analogiczne zadania w Jabłonkowie (10 XI - 31 XII 1914). Dodatkowo był Komendantem Stacji Chorych i członkiem Komisji Superarbitracyjnej w Jabłonkowie. (1 I - 1 II 1915). W szpitalach legionowych na tym terenie pracowała jego żona. Potem przydzielony do DW NKN, od 29 VII 1915 pełnił funkcję członka komisji kasowej do oddziałów garnizonowych w Piotrkowie (Komendy Grupy i Komendy LP). Następnie przeniesiony do sztabu I Brygady (6 X - 31 XII 1915), gdzie znalazł się w gronie zaufanych współpracowników Komendanta Piłsudskiego. Z jego ramienia wykonywał misje o charakterze politycznym i pozostawał łącznikiem do organizacji i osób poza kordonem. 5 I 1916 został umocowany jako kierownik kancelarii I Brygady. 13 VII 1917 został zwolniony z LP na skutek odmowy przysięgi i aresztowany a po rychłym zwolnieniu Ś. wyjechł do miejsca zamieszkania. We Lwowie zaangażował się w prace POW, walczył w obronie miasta (1-22 XI 1918). Od 15 XII 1918 służył (jako por. z 17 XII tego roku) w AGNW, jako referent polityczny. Dekretem z 4 XII 1919 z dniem 1 XII 1919 mianowany warunkowo kpt. (aż do ukończenia prac przez Komisji Weryfikacyjną). Po wojnie z bolszewikami wykazany 1 VI 1921 w stopniu mjr. w 1. pp Leg. W 1923 należał do założycieli Instytutu Badania Najnowszej Historii Polski (od 1936 Instytutu Józefa Piłsudskiego). Do VII 1923 pracował w Kancelarii Wojskowej Prezydenta RP. Od I 1923 do II 1925 był zatrudniony w Biurze Historycznym Sztabu Generalnego.23 II 1925 przeszedł na własna prośbę do rezerwy. Z polecenia Piłsudskiego wyjechał w tym roku do Francji, z zadaniem zbadania nastrojów co do polityki tego państwa wobec Niemiec weimarskich przed konferencją w Locarno. Po przewrocie majowym został na krótko szefem kancelarii nowo wybranego prezydenta I.Mościciego (17 VI 1926), potem ministrem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w rządzie K.Bartla (27 VI 1928 - 13 IV 1929) i kolejno premierem (14 IV - 7 XII 1929). Odpowiedzialny za kampanię wyborczą 1930, która odbywała się w cieniu protestów, został z ramienia BBWR marszałkiem Sejmu w kadencji 1930-1935. W 1935 mianowany przez prezydenta I.Mościckiego senatorem, został wicemarszałkiem Izby Wyższej (1935-1938). W 1939 zgłosił się do wojska, nie otrzymał jednak przydziału. 19 IX 1939 wzięty do niemieckiej niewoli w Brześciu n.Bugiem), przebywał Lienzu i Woldenbergu do końca wojny. 30 I 1945 podjął decyzję o powrocie do kraju. 15 XI 1948 został aresztowany przez UB, skazany 31 V 1954 na 8 lat więzienia z dekretu o faszyzacji kraju. 15 X 1955 otrzymał przerwę w odbywaniu kary ze względu na stan zdrowia, a w 1956 anulowano mu pozostałą część kary. Pozostawał od zakończenia wojny w kontakcie ze środowiskami piłsudczykowskimi w Nowym Jorku i Londynie, opublikował w "Niepodległości" korespondencję Piłsudskiego (t.VII, Londyn 1962). 23 XII 1962 wpadł pod tramwaj w Warszawie i zmarł 28 XII tego roku. Spoczywa na Powązkach. Żonaty z Kulią Jaroszewicz, lekarką w Legionach (do 1927), oraz z Julią Tynicką (od 1928). Odznaczony m.in. KN, OOP 1. i 4.kl. i KW 2x.

Źródła:

  • CAW I.120.63.746, CAW I.120.63.630;
  • CAW I.120.1.102;
  • DRW 1918 nr 13;
  • DRW 1919 nr 99;
  • Spis oficerów...;
  • K.Świtalski, Diariusz Kazimierza Świtalskiego VII 1915 - I 1917, "Niepodległość", Nowy Jork, Londyn, t. XXVII (1995, t. XVIII (1996);
  • W.Jędrzejewicz, W służbie Idei, Londyn 1972;
  • T.Serwatka, Kazimierz Świtalski. Biografia polityczna (1886-1962), Warszawa 2009.

Autorzy:

Janusz Cisek, Ewa Kozłowska, Łukasz Wieczorek
Słownik Legionistów Polskich 1914-1918

Tagi

  Pobierz

  Powróć

Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu mechanizmu cookie w Twojej przeglądarce.

Więcej informacji