Skrudlik Mieczysław Aleksander Jan

ur. 19 XII 1887 w Żywcu, s. Wincentego, urzędnika pocztowego, i Marii z d. Prawdzic-Łazarska, w. rzymskokatolickie. Urzędnik państwowej komisji ochrony zabytków w Wiedniu.

Uczęszczał do I Gimnazjum św.Anny w Krakowie i do IV Gimnazjum w tym mieście, w którym 5 VI 1907 uzyskał maturę. Studiował następnie na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. 6 VII 1912 uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie rozprawy o Franciszku Lekszyckim. Obok historii sztuki uprawiał dziennikarstwo, zarobkował jako urzędniki Centralnej Komisji Ochrony Zabytków w Wiedniu (1911-1914). Już w 1911 należał do ZS. Od 14 VIII 1914 w oddziałach strzeleckich a nastęnie w LP. Początkowo przydzielony do żandarmerii (VIII - X 1914), następnie do Oddziału Wywiadowczego DW NKN (XI 1914 - IX 1915) a po jego likwidacji do oddziału kartograficznego Komendy LP. W VI 1915 wysłany jako emisariusz DW NKN do Płocka. 8 IX 1915 mianowany chor.kanc., od 6 XI 1915 był kierownikiem Biura Werbunkowego w Sandomierzu (do XI 1916). Jesienią tego roku uczestniczył w kursie adiutantów baonów. 1 IV 1917 awansował na ppor. kanc.po czym został kierownikiem Głównego Urzędu Zaciągu w Kielcach (1917). Po kryzysie przysięgowym przeszedł do PSZ. Od XI 1918 służył w WP. Przydzielony został do żandarmerii z zostawieniem w MSW. Po zamachu stanu płk.M. Januszajtisa (I 1919) został jako podejrzany odwołany z zajmowanego stanowiska. W V tego roku w stopniu por. piech. objął funkcję szefa oddziału wywiadowczego w Dowództwie Wojsk Wielkopolskich w Poznaniu. Aresztowany 27 VII pod zarzutem udziału w spisku przeciwko J. Piłsudskiemu, przez cztery miesiące był więziony w więzieniu mokotowskim w Warszawie. Potem służył w Oddziale II Wywiadowczym Sztabu Generalnego (1921). Jednocześnie jako "Z.Mirski" pisywał do „Rzeczypospolitej”, krytykując panujące w WP stosunki personalne. Współpracował też z tygodnikiem „Myśl Narodowa”. Ponownie aresztowany 28 I 1922 pod zarzutem zdrady stanu, szpiegostwa i fałszerstwa dokumentów. Wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z 12 IV 1923 został skazany na 2 lata pozbawienia wolności za nadużycie władzy i ukrywanie osoby poszukiwanej. Wyrok ten zaskarżył, lecz efekt końcowy tej sprawy nie jest znany. Wiadomo, że pozbawiono go stopnia oficerskiego.Zwolniony za kaucją, poświęcił się pracom z dziedziny historii sztuki. Zajmował się historią przedstawień Matki Boskiej w sztuce polskiej. Jego twórczość służyła upowszechnianiu kultu maryjnego. Był członkiem Towowarzystwa Najświętszej Maryi Panny Zwycięskiej „Marianum”. W 1923 został etatowym redaktorem w „Rzeczypospolitej”, pisywał ponadto do „Gazety Warszawskiej” i „Polaka-Katolika” „Gońca Krakowskiego. W 1927 redagował tygodnik „Szczerbiec”. W 1935 został redaktorem działu kulturalnego dziennika „Goniec Warszawski”. W swojej działalności publicystycznej zajmował się problematyką masonerii, sekciarstwa i bolszewizmu. Współpracował też z miesięcznikiem „Rodzina Polska” oraz z „IKC”. Zmarł 17 VI 1941 w Otwocku i tam został pochowany. Żonaty (od 8 IX 1917) z Jadwigą z Rasimowiczów Dunin-Borkowską, nie mieli dzieci. Wychowywał pasierbów Tadeusza i Edwarda.

Źródła:

ANKr., NKN 439;
CAW I.120.63.746;
CAW I.120.1.386;
CAW I.120.63.103;
Corpus Studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51 – 1917/18, t.III, S-Ś, Kraków 2014;
Lista Starszeństwa Oficerów Legionów Polskich, Warszawa 1917;
M. Przeniosło, Raporty i korespondencja oficerów werbunkowych Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego 1915 -1916, 2007;
J. Mleczak, Akcja werbunkowa Naczelnego Komitetu Narodowego w Galicji i Królestwie Polskim w latach 1914-1916, Przemyśl 1988;
K. Świtalski, Diariusz VIII.1915-I.1917 cz. I, 'Niepodległość' t. XLVII/1995;
PSB t. XXXVIII (1998);
W.K.Cygan, Oficerowie Legionów Polskich 1914-1917. Słownik Biograficzny, t.IV P-S, Warszawa 2006.