Kula (Lis-Kula) Leopold, ps. „Lis, Jeleński, Malewski, Czajkowski, kpt, Kortyna”

ur. 11 XI 1896 w m. Kosina k. Łańcuta, s. Tomasza, pracownika kolei, i Elżbiety z d. Czajkowska, w. rzymskokatolickie. Absolwent gimnazjum.

Uczył się w II Gimnazjum w Rzeszowie od 1907, a w 1915 złożył wojenną maturę w Wadowicach podczas postoju I Brygady w Kętach. Przed 1914 działał w skautingu, w X 1912 został członkiem ZS i od tego czasu używał pseudonimu „Lis”. Ukończył kurs rekrucki i podoficerski. Latem 1913 zaliczył kurs oficerski ZS w Stróży i Zakopanem i w 1913 został z-cą Komendanta Okręgu ZS w Rzeszowie. Do Krakowa przyprowadził pierwszą komp. „rzeszowską” liczącą 240 ochotników (5 VIII 1914). W Krakowie wyznaczony d-cą 8. komp. strzeleckiej w Grupie M. Rysia-Trojanowskiego. Od 12 do 27 X 1914 prowadził werbunek do LP w Łodzi, skąd przyprowadził dużą grupę ochotników. 21 X 1914 został ranny. Podczas postoju 1. pp LP w Nowym Sączu mianowany 18 XII 1914 d-cą 3. komp. VI baonu 5. pp I Brygady LP. 1 I 1915 awansowany na por. (5 III 1915). Od V 1915 kilkakrotnie wyznaczany p.o. komendantem 7. pp I Brygady LP. 1 XI 1916 awansowany do stopnia kpt. piech. Po śmierci A. Satyr-Fleszara (3 XI 1916) dowodził VI baonem 1. pp I Brygady LP. 1 XI 1916 mianowany kpt. Za postawę w obliczu nieprzyjaciela otrzymał austr. Wojskowy Krzyż Zasługi 3. kl. z Dekoracją Wojenną (rozkaz Komendy LP nr 255 z 10 XII 1916), odznaczony austr. Żelaznym Krzyżem Zasługi 2. kl. (rozporządzenie nr 177 NKA). 30 I 1917 powrócił do VI baonu. Po odezwie TRS z 18 V 1917 wystąpił 20 VI 1917 do cesarza Karola I o zwolnienie z obywatelstwa austriackiego oraz do TRS o przyznanie obywatelstwa Królestwa Polskiego. Był jednym z animatorów ruchu odmowy składania przysięgi. 12 VIII 1917 został zwolniony z LP i wcielony do armii austro-węgierskiej i odesłany na front włoski. Ukończył Szkołę Oficerów Rezerwy w m. Basovizza k. Triestu i od 27 XI 1917 dowodził plut. w 12. baonie szturmowym 12. DP. Ciężko ranny pod Cordelazzo, po częściowej rekonwalescencji, zameldował się w Komendzie Głównej POW w Krakowie. Po przejściu przez front pod Rarańczą (15–16 II 1918) wysłany na Ukrainę objął KN POW nr 3. 3 IV 1918 pojawił się w Bobrujsku próbując przeciwdziałać umowie z Niemcami o kapitulacji I KP gen. J. Dowbora-Muśnickiego. Od 16 VII 1918 pełnił funkcję Komendanta KN nr 3 POW na Ukrainie. 5 XI 1918 zarządził mobilizację POW na Ukrainie w obronie Lwowa i Małopolski Wschodniej. Został aresztowany na krótki czas przez Ukraińców (12 XI-30 XI 1918), zdołał jednak ukryć stopień wojskowy i tożsamość, przez co uniknął represji. Przyjęty do WP dekretem z 17 XII 1918 z jednoczesnym zatwierdzeniem awansu do stopnia mjr. z nominacji Ministra Wojny TRLRP w Lublinie płk. E. Rydza-Śmigłego objął komendę nad II baonem 23. pp, z którym najpierw stłumił rozruchy komunistyczne w Zamościu, następnie wyruszył w rejon Rawy Ruskiej. Naczelny Wódz J. Piłsudski osobiście wyznaczył go do objęcia dowodzenia 1. pp LP (8 III 1919). Funkcji tej jednak nie objął, gdyż 25 II 1919 przejął dowodzenie Grupy mjr. w. Bończy-Uzdowskiego, na czele której walczył z Ukraińcami pod Torczynem, Ciężko ranny w pachwinę, wykrwawił się i zmarł 7 III 1919. Został pośmiertnie awansowany na ppłk. piech., następnie zweryfikowany jako płk piech. ze starszeństwem z 1 VI 1919. Od 1932 w Rzeszowie stał pomnik Lisa–Kuli, zniszczony przez Niemców w 1940, odbudowany i odsłonięty 22 XI 1992. Jego imieniem nazwane są ulice i szkoły w Kosinie, Rzeszowie i kilkunastu miejscowościach w Polsce. Corocznie na początku III odbywają się w Rzeszowie uroczystości z udziałem organizacji strzeleckich z Podkarpacia i całego kraju. Brat m. in. Alfonsa i Józefa – legionistów. Odznaczony VM 5. kl., KN z Mieczami.

Źródła: