Janowski Stanisław

ur. 9 X 1866 w m. Sól k. Żywca, s. Władysława, powstańca 1863, i Malwiny z Borzęckich. Zam. Kraków. Artysta malarz. Książeczka wojskowa nr 6.

1882–1886 studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, studia malarskie kontynuował w Monachium. W 1890 powrócił do Krakowa. Po przeniesieniu się do Lwowa był kierownikiem i scenografem wędrownego teatru G. Zapolskiej, ilustrował dla „Kłosów” i „Tygodnika Ilustrowanego”, w 1912 został profesorem Wolnej Akademii Sztuki założonej przez L. Podhoreckiego. Jednocześnie działał w „Sokole”. 14 IX 1914 wstąpił w Nowym Sączu do LP. Początkowo pracował w Oddziale Technicznym DW NKN. Dokumentował fotograficznie i artystycznie kampanie podhalańską 1. pp, rysował J. Piłsudskiego i sceny z walk. Pod koniec XII 1914 jako korespondent wojenny i fotograf został skierowany do II Brygady LP. Wykonał wtedy szereg portretów, m. in. ppłk. J. Hallera (20 I 1915). W nocy z 23/24 I 1915 odtworzył bój pod Rafajłową. Przygotował także reportaż fotograficzno-filmowy z kampanii zimowej 1914/1915, który po raz pierwszy przedstawił 10 VI 1915 w kinie „Cezary” w Piotrkowie. Po skierowaniu II Brygady na odpoczynek do Kołomyi, wraz ze sztabem Komendy LP przeniósł się do Piotrkowa. Razem z K. Sichulskim zaprezentował swoje prace na wystawie w Sali Stowarzyszenia Rzemieślników (z udziałem władz Piotrkowa i M. Piłsudskiej). Licytacja prac obu artystów wspomogła fundusz wdów i sierot miasta Piotrkowa. W VII 1915 jako sierż. przeszedł na własną prośbę do pracy w sztabie 3. pp II Brygady LP H. Minkiewicza. 15 XII 1915 mianowany chor. (XII ranga, rozkaz Komendy LP nr 178). 31 III 1916 wyruszył na Polesie z 2. puł LP. Razem z grupą oficerów często wyjeżdżał do wsi Bałamutówka, co stało się inspiracją dla namalowania obrazu olejnego, którego jedna z wersji wisi obecnie w Nowym Jorku w salach Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej przy 17 Irving Place na Manhattanie. W VI 1916 podczas marszu 2. puł. LP przez Maniewicze, Sikuń, Skulin, Trojanów, Lubinów dokumentował widoki mijanych miejscowości. Z Piasecznej wyruszył do Baranowicz, skąd 15 XI 1916 został przeniesiony na Bukowinę. 6 IV 1917 wymieniony jako uprawniony do odznaczenia Krzyżem Wojskowym Karola. W Polskim Korpusie Posiłkowym objął dowództwo III plut. 2. szw. 2. puł. Po próbie przejścia przez front pod Rarańczą (15–16 II 1918) internowany w Synowódzku. Ze względu na wiek (52 lata) został zwolniony. Podczas procesu legionistów w Marmaros-Sziget (8 VI – 2 X 1918) był korespondentem lwowskiego „Wieku Nowego”. Po odzyskaniu niepodległości wstąpił do WP, awansowany na ppor. kaw. WP i z dniem 31 XII 1918 przeniesiony do rezerwy. Od 1921 mieszkał w Krakowie, w 1929 współpracował z Z. Rozwadowskim przy malowaniu dioramy Lwowa. Był członkiem rzeczywistym TPSP i TZSP w Krakowie i Lwowie, od 1933 należał do Sekcji Legionistów Plastyków. W czasie wojny brał udział we wszystkich wystawach legionowych. Po wojnie swoje prace pokazywał na wystawach w Krakowie, Warszawie, Lublinie, w 1932 w Buffalo. Duży zbiór jego prac przechowywany jest w Muzeum Wojska Polskiego. Zmarł w Krakowie 23 II 1942. Żonaty z Gabryelą Zapolską (od 1901 do faktycznego rozpadu małżeństwa w 1910). Odznaczony KN, KW, Złotym KZ.

Źródła:

  • CAW I.120.1.102;
  • CAW I.120.1.386;
  • CAW I.120.34;
  • CAW I.120.63.746;
  • PSB, t. 10;
  • J. Dunin-Brzeziński, Rotmistrz Legionów...;
  • A. Krasicki, Dziennik z kampanii...;
  • W. Milewska, M. Zientara, Sztuka Legionów...;
  • A. Rybicki, Legionowe kadry...;
  • W. Wyganowska, Sztuka Legionów Polskich..;
  • "Monitor Polski" 1932, nr 29.

Autorzy:

Janusz Cisek, Ewa Kozłowska, Łukasz Wieczorek
Słownik Legionistów Polskich 1914-1918

Tagi

  Pobierz

  Powróć

Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu mechanizmu cookie w Twojej przeglądarce.

Więcej informacji