Czuma Walerian

ur. 24 XII 1890 w m. Niepołomice k. Wieliczki, s. Jana i Emilii z d. Ptak. Student Akademii Rolniczej w Wiedniu. Książeczka wojskowa nr 545.

Urodził się w Niepołomicach, dzieciństwo spędził w Czańcu k. Kęt, szkolę podstawową ukończył w Kętach. Po maturze w wadowickim gimnazjum (1911) odbył jednoroczną służbę wojskową w austro-węgierskim 13. pp, następnie studiował w Wiedniu na Wydziale Rolnym tamtejszej Wyższej Szkole Przyrodniczej (Hochschule für Bodenkultur). Od 1912 należał do PDS w tym mieście. W VIII 1914 przybył do Bochni na czele oddziału ZS i stąd wyruszył do Krakowa na miejsce koncentracji strzeleckiej. Został dowódcą plut. 11. komp. III baonu 2. pp II Brygady LP. Podczas kampanii karpackiej wraz z całym baonem przeniesiony do 3. pp LP. 29 IX 1914 mianowany chor. piech., 14 III 1915 ppor. piech., 15 XII 1915 por. piech. W I 1916 aż do zatwierdzenia przez NKA mianowany komendantem komp. w X randze (rozkaz Komendy LP nr 178). Był dowódcą 9. komp. III baonu 3. pp II Brygady LP. W bitwie o Polską Górą k. Kostiuchnówki ciężko ranny (4 VII 1916). 1 XI 1916 awansowany na kpt. piech. Do służby wrócił po półtorarocznym pobycie w szpitalu i rekonwalescencji w XII 1917. Jako dowódca baonu przeszedł z podkomendnymi na rosyjską stronę frontu pod Rarańczą (15–16 II 1918). W III 1918 awansował na mjr. 12 IV 1918 wysłany do Moskwy z misją zbierania rozbitków polskich i kierowania ich na Murmańsk. Był też wyznaczony na dowódcę formacji polskich na Syberii, 1 VIII 1918 dotarł do Ufy.28 XI 1918 mianowany przez gen. J. Hallera ppłk. piech. następnie płk. piech. (4 II 1919). 10 I 1920 osaczony przez bolszewików ogłosił kapitulację dowodzonych przez siebie oddziałów. Więziony w Krasnojarsku, Omsku i Moskwie. Do kraju powrócił w drodze wymiany jeńców 20 I 1922. Zatwierdzony w stopniu płk. piech. ze starszeństwem z 1 VI 1919, ukończył Kurs Wyższych Oficerów i od XII 1922 był dowódcą piechoty dywizyjnej 19. DP i pełniącym obowiązki dowódcą tej dywizji. 2 V 1927 został dowódcą Obozu Warownego Wilno, 18 II 1928, 5. DP. Gen. bryg. z 1 I 1929. W IV 1938 objął funkcję komendanta głównego Straży Granicznej. 3 IX 1939 został dowódcą obrony Warszawy. Po kapitulacji od 29 IX 1939 przebywał w niewoli, m. in. w oflagach VI B w Dössel i VII A w Murnau. Po uwolnieniu z obozu (29 IV 1945) zamieszkał w Anglii. Zmarł 7 IV 1962 w Pennley, pochowany został na Powązkach w Warszawie. Jego imię noszą ulice w Warszawie oraz w Bochni. Odznaczony VM 3. 4. i 5. kl., KN z mieczami, OOP 3. i 4. kl., KW 4x, Złotym KZ 2x, belgijskim Orderem Leopolda 4. kl., francuską Legią Honorową 5. kl., rumuńskim Orderem Korony Rumunii 2. kl.

Źródła:

  • AAN, ZLP, teka 271;
  • CAW I.120.29;
  • CAW I.120.63.746;
  • CAW, AP 2857;
  • CAW I.120.1.386;
  • Oss. rkps 15812/II;
  • VII Lista strat;
  • Lista starszeństwa 1917;
  • R.O.1923;
  • R.O.1924;
  • R.O.1928;
  • R.O.1932;
  • R.O.1939;
  • H. Bagiński, Wojsko Polskie...;
  • A. Chrzanowska et al., Aparat bezpieczeństwa...;
  • W. K. Cygan, Oficerowie Legionów..., t. 1;
  • L. Głowacki, Obrona Warszawy...;
  • Kawalerowie Virtuti Militari..., t. 2, cz. 2;
  • T. Malinowski, M. Szumański, 2 Pułk Piechoty...;
  • Za kratami więzień..., t. 1;
  • 'Monitor Polski' 1931, nr 156;
  • Rodzina w ruchu, 'Tygodnik Powszechny' 2009, nr 1–2;
  • 'Wiadomości Bocheńskie' 1996, nr 2.

Autorzy:

Janusz Cisek, Ewa Kozłowska, Łukasz Wieczorek
Słownik Legionistów Polskich 1914-1918

Tagi

  Pobierz

  Powróć

Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu mechanizmu cookie w Twojej przeglądarce.

Więcej informacji