Apfel-Czaszka Stanisław Albin, ps. „Czaszka”

ur. 6 IV 1895 w m. Lipica Górna k. Stanisławowa (rejon rohatyński), s. Józefa i Heleny z d. Zajdman, w. mojżeszowe. Przyn. Lwów. Słuchacz medycyny.

W l. 1905–1906 uczył się w szkole realnej w Drohobyczu, następnie ukończył III Gimnazjum Klasyczne we Lwowie i w 1913 uzyskał maturę. We Lwowie organizował skauting. Podjął następnie studia medyczne na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Lwowskiego. Działał w Zjednoczeniu i powołanej przy tej organizacji drużynie skautowej. Należał do ZS, w 1914 ukończył kurs podoficerski. Od 6 VIII 1914 w oddziałach strzeleckich J. Piłsudskiego, służył jako podoficer sanitarny w 3. komp. III baonu 1. pp LP. Awansowany 23 X 1914 do stopnia kpr. san. Ranny pod Łowczówkiem (24–26 XII 1914). Za wykazaną postawę odznaczony został austr. Srebrnym Medalem za Waleczność 1. kl. (rozkaz c. i k. 4. Armii nr 80/145 z 6 II 1915). Leczył się w Szpitalu Rezerwowym zorganizowanym w Szkole Ludowej w Kętach. Powrócił do służby i 25 II 1915 został awansowany do stopnia sierż. san. Wyróżnił się w bitwie pod Jastkowem (31 VII 1915). Ranny 23 VIII 1915 pod Wysokim Litewskim, leczył się w Szpitalu Obrony Krajowej nr 9 w Krakowie, następnie od 7 I 1916 w Domu Rekonwalescentów LP w Kamieńsku. 24 I 1916 zwolniony z LP. Wkrótce powrócił do szeregów i służył w okm 1. pp, a w IV 1917 odnotowany w 8. komp. pułku i przedstawiony do odznaczenia Krzyżem Wojskowym Karola. Ukończył szkołę oficerską pułku i 1 IV 1917 mianowany chor. san. Po odezwie TRS z 18 V 1917 wystąpił 20 VI 1917 do cesarza Karola I o zwolnienie z obywatelstwa austriackiego oraz do TRS o przyznanie obywatelstwa Królestwa Polskiego. Po kryzysie przysięgowym (VII 1917) wcielony 1 X 1917 do armii austro-węgierskiej. Ukończył kurs wyszkolenia formacji marszowych XXIII Korpusu, następnie szkołę oficerską w Basowicach pod Triestem (ob. Basovizza we Włoszech). Od I 1918 w austr. 56. pp, od 1 II dowódca plut. w 1 polskiej komp. etapowej na froncie włoskim. Prawdopodobnie w X 1918 powrócił do Lwowa. Podjął działalność w POW. Uczestnik wojny polsko-ukraińskiej (1918–1919), od 1 XI 1918 walczył w obronie Lwowa. Należał do załogi pociągu panc. nr 3. Mianowany 12 IV 1919 ppor. był adiutantem w IV baonie 5. pp Leg. Rozkazem z 19 XI 1919 przeniesiony z baonu zapasowego 33. pp do Oddziału II DOGen. Lwów. Do 1921 służył w Oddziale II DOGen. Lwów jako oficer defensywy, kierownik administracyjno-manipulacyjny oraz referent organizacyjno-personalny. Awansowany 1 I 1920 do stopnia por. piech., 1 XI – kpt. piech. (z dniem 1 IV). Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1919–1920, służąc w VII–VIII 1920 w lwowskim Inspektoracie Armii Ochotniczej, 3–20 VIII 1920 w kadrze oddziału ochotniczego mjr. R. Abrahama, następnie jako adiutant i oficer ordynansowy w 5. puł. Po wojnie był referentem Oddziału III DOGen. Lwów, m. in. dowódcą szkoły podoficerów oświatowych. Wykazany w stopniu kpt. w Spisie oficerów służących czynnie w dniu 1.6.21 r. Był wówczas przydzielony do 48. pp. 1 X 1921 odkomenderowany został celem dokończenia studiów na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza (ukończył 6 semestrów). Zweryfikowany jako kpt. piech. ze starszeństwem z 1 VI 1919. Oficer w 24. pp. Ukończył kurs dla oficerów sztabowych przy DOK nr VI we Lwowie, od 20 III 1923 w korpusie oficerów sanitarnych, dowódca komp. 6. baonu sanitarnego. Od 20 VI 1923 czasowo młodszy lekarz w baonie 51. pp. W X 1924 przeszedł w stan nieczynny, następnie 30 IV 1926 w stan spoczynku. Jednocześnie uczęszczał do lwowskiej Szkoły Dramatycznej. Jako student był w l. 1921–1923 kierownikiem artystycznym Reprezentacyjnego Teatru Żołnierza we Lwowie. Studia ukończył w 1924 i po zdaniu egzaminu przed komisją kwalifikacyjną Związku Artystów Scen Polskich uzyskał uprawnienia aktora dramatu. Od I 1924 występował we lwowskich Teatrach Miejskich, od 1927 asystent reżysera. Należał do kierownictwa artystycznego Teatru dla Dzieci i Młodzieży we Lwowie. W l. 1927–1928 występował w tamtejszym Teatrze Małym, w 1929 w objazdowym Teatrze Premier (m. in. w Poznaniu). W sezonie 1929–1930 pracował jako aktor i reżyser w Teatrach Miejskich we Lwowie, następnie grał i reżyserował głównie w teatrach objazdowych. Należał do ZLP, m. in. był wiceprezesem oddziału lwowskiego. 31 VIII 1939 zmobilizowany do WP, był kwatermistrzem Szpitala Wojennego nr 605. Po agresji Armii Czerwonej na Polskę 17 IX 1939 przeszedł granicę z Węgrami, gdzie został internowany w obozie w Jolsra, następnie w Selyp i Vámosmikola. Po zajęciu Węgier przez Niemcy w III 1944 wywieziony do stalagu VII A w Steinbrück, następnie oflagu III A w Luckenwalde. W obozach prowadził działalność kulturalno-oświatową wśród oficerów. W 1945 powrócił do kraju, zamieszkał we Wrocławiu, w l. 1945–1946 był reżyserem i sekretarzem Teatru Miejskiego. W l. 1946–1947 był wicedyrektorem administracyjnym wrocławskiej Opery Dolnośląskiej, w l. 1947–1948 aktorem i reżyserem Teatru Ziemi Opolskiej, w l. 1948–1949 wrocławskiego Teatru Dolnośląskiego. W l. 1949–1951 pracował w Teatrze Dramatycznym w Częstochowie, od 1 V 1951 w Teatrze im. Wyspiańskiego w Katowicach, wykładał w Studium Dramatycznym przy tym teatrze oraz w szkole dla reżyserów teatrów amatorskich. Od 1963 na emeryturze. Od 26 II 1948 był zarejestrowany jako tajny współpracownik Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego we Wrocławiu. Żonaty dwukrotnie, z Anną Flaumhaft, z którą miał syna Tadeusza Konstantego (ur. 1920), oraz z Marią Jakubek, z którą miał córkę Ingeborgę (ur. 1935). Zmarł 4 II 1968 w Piekarach Śląskich. Odznaczony VM 5. kl., KN.

Źródła:

  • CAW I.120.1.99;
  • CAW I.120.1.101;
  • CAW I.120.1.103;
  • CAW I.120.1.246;
  • CAW I.120.27;
  • Oss. rkps 15813/I;
  • Lista chorych, rannych...;
  • V Lista strat; Lista starszeństwa 1917;
  • DRW 1919, nr 97;
  • Spis oficerów służących czynnie...;
  • R.O.1923; R.O.1924;
  • R.O.1928;
  • R.O.Rez.1934;
  • W. K. Cygan, Oficerowie Legionów..., t. 1;
  • M. Gałęzowski, Na wzór Berka...;
  • Obrona Lwowa..., t. 3;
  • Słownik biograficzny teatru polskiego..., t. 2;
  • K. Stepan, Prawie jak słownik;
  • Za kratami więzień..., t. 2;
  • „Monitor Polski” 1931, nr 156;
  • W. K. Cygan, Internetowy Słownik odznaczonych Krzyżem i Medalem Niepodległości.

Autorzy:

Janusz Cisek, Ewa Kozłowska, Łukasz Wieczorek
Słownik Legionistów Polskich 1914-1918

Tagi

  Pobierz

  Powróć

Strona korzysta z plików cookies w celu realizacji usług zgodnie z Polityką prywatności. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu mechanizmu cookie w Twojej przeglądarce.

Więcej informacji